با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن روانشناسی تربیتی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه پیام‌نور

2 کارشناسی ارشد، گروه روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور

3 استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر وابستگی به فضای مجازی و قلدری مجازی در نوجوانان منطقه سه شهر تهران بود. روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعة آماری، دانش‌آموزان پسر مقطع دوم متوسطه منطقة سه شهر تهران بودند که در سال تحصیلی 1398 تحصیل می‌کردند. از میان آنها سی نفر به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش دوازده جلسة نود دقیقه‌ای آموزش مهارت‌های زندگی را دریافت کرد، اما گروه کنترل هیچ مداخله‌ای را دریافت نکرد. برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های اعتیاد به اینترنت یانگ (1998) و قلدری پاتچین و هیندوجا (2011) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس مکرر در نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. براساس این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت‌های زندگی باعث کاهش وابستگی به فضای مجازی و قلدری مجازی می‌شود و می‌توان به‌عنوان یک روش آموزشی برای افراد مورد نظر توصیه شود. لازم به ذکر است که این آموزش دارای یک دورة پیگیری یک‌ماهه بود که نتایج آموزش این مهارت‌ها را مثبت نشان داد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Life Skills Training on Internet Addiction and Cyber Bully-ing in Adolescents in District 3 of Tehran

نویسندگان [English]

  • hossein zare 1
  • Mahtab Alimoradi 2
  • Mahdieh Rahmanian 3

1 Professor, Education Psychology, Payame Noor University

2 M.A., Department of Psychology, Payame Noor University

3 Assistant Professor, Department of Psychology, Payam Noor University

چکیده [English]

The purpose of this research was to investigate the effectiveness of life skills training on dependence on internet and cyber bullying among adolescents in district 3 of Tehran. The research method was quasi-experimental with pre-test and post-test and control group. The statistical population includes all male high school students of District 3 of Tehran who were studying in 1398 academic year who 30 individuals were selected by convenience sampling and divided into experimental and control groups.The experimental group received 12 sessions of 90-minute sessions of life skills training, but the control group did not receive any intervention. To collect data from Yang Internet Addiction Questionnaire (1998) and Patchin and Hindu Bullying (2011) were used. Data were analyzed using testrepeated variance analysis in SPSS software. Based on this study, it can be concluded that life skills training reduces internetaddiction and cyber bullying and can be recommended as a training method for the target population. It should be noted that this training had a one-month follow-up period that showed positive results in training these skills.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Life Skills
  • Cyberspace
  • Cyber Bullying
  • Adolescents
ابراهیمی، علی (1391). بررسی اثربخشی گروهی آموزش مهارت‌های زندگی بر تعارضات والد-نوجوان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی اراک واحد علوم و تحقیقات.
احمدی، صدیقه، متین، حسین (1398). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر سخت رویی روان‌شناختی و سلامت معنوی دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه. فصلنامه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 20 (1)،70-61.
اکبری، مهرداد؛ شقاقی، فرهاد؛ و بهروزیان، مریم (1390). تأثیر آموزش مهارت‌های حل مسئله در اضطراب امتحان دانشجویان. فصلنامهروان‌شناسیتحولی: روان‌شناسان ایرانی، 8 (29)، 74-67.
ایمانی، مهدی و شیرالی نیا، خدیجه (1394). نقش کارکرد و فرآیند خانواده در اعتیاد به اینترنت نوجوانان. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 163- 142.
بیانی، علی (1390). بررسی تأثیر جهت‌گیری مذهبی با اضطراب و افسردگی در دانشجویان، مجله علمی و پژوهشی اصول بهداشت روانی، شماره 3، 8-10.
بیدی، فاطمه، نامداری پژمان، مهدی؛ امانی، احمد؛ قنبری، سیروس و کارشکی، حسین (1391). تحلیل ساختاری ارتباط بین اعتیاد به اینترنت با افسردگی، سازگاری اجتماعی و عزت‌نفس. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان، ۱۹ (۳)، 48-41.
بیرامی، منصور؛ هاشمی، تورج؛ فتحی آذر، اسکندر و علایی، پروانه (1391). قلدری سنتی و سایبری در نوجوانان دختر مدارس راهنمایی: نقش کیفیت ارتباط معلم- دانش‌آموز. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 8 (26)، 175-152. 
تاجیک اسماعیلی، سمیه، اردکانیان، رضا (1395). بررسی تأثیر میزان وابستگی به اینترنت بر مهارت‌های اجتماعی در دانش‌آموزان مدارس هوشمند و عادی. فصلنامه خانواده و پژوهش. 27، 25-7.
جعفری ندرآبادی، معصومه (1397). بررسی رابطه بین میزان وابستگی به فضای مجازی با کارکرد خانواده و عملکرد تحصیلی در دانش‌آموزان. جامعه‌شناسی آموزش‌ و پرورش، 8 (8)، 45- 30.
حاج حسینی، منصوره؛ خورسندی شیرغان، محمد و زندی، سعید (1396). آموزش مهارت‌های زندگی در هنرستانها: راهبردی ضروری و مؤثر جهت کاهش پرخاشگری و قلدری. نشریه علمی-پژوهشی آموزش و ارزشیابی، 10 (40)، 169-151.
حسنی‌راد، مرجان؛ رحمانی، نرگس و ناظمی، مریم (1392). بررسی همایندی اعتیاد به اینترنت با اختلال کمبود توجه- بیش فعالی و اختلال اضطراب اجتماعی در نوجوانان. علوم رفتاری، 5 (18)، 110- 95.
حسینخانزاده، عباسعلی؛ رشیدی، نورالدین؛ یگانه، طیبه؛ زارعیمنش، قاسم و قنبری، نیکزاد (1392). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر میزان اضطراب و پرخاشگری دانشجویان. مجلهدانشگاهعلومپزشکیرفسنجان، 12 (7)، 558-545.
حمیدی، مهرزاد؛ جلالی فراهانی، مجید؛ رجبی، حسین و یوسف جمال، فروزان (1397). تبیین رابطه بین مهارت‌های اجتماعی، خودکارآمدی، سبک زندگی و اعتیاد اینترنتی در دانش‌آموزان ورزشکار مقطع متوسطه استان ایلام. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام. ۲۶ (۱) ، 12-1.
خانجانی، زینب و اکبری، سعیده (1391). هیجان خواهی و وابستگی نوجوانان به اینترنت. فصلنامه علوم تربیتی، 5 (20)، 75- 63.
خدایاری فرد، محمد؛ اکبری زردخانه، سعید؛ غباری بناب، باقر؛ شکوهی یکتا، محسن؛ افروز، غلامعلی؛ فقیهی، علینقی؛ طهماسب کاظمی، بهروز و زندی، سعید (1395). اثربخشی برنامة تعاملی مهارت‌های زندگی مبتنی بر آموزه‌های دینی بر دین‌داری دانشجویان: مطالعة مقدماتی. پژوهشنامهروان‌شناسیاسلامی. 2 (2)،31-9.
راهی‌رهبر، فروزان (1395). آموزش مهارت‌های زندگی ویژه نوجوانان و جوانان. کرج: پژوهش اخوت.
ژاله احمدی، علی زینالی (1397). تأثیر اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. فصلنامه علمی-پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 6 (22)، 32-21
ساجدی، سهیلا، آتش‌پور، سیدحمید، کامکار، منوچهر (1388). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر روابط بین فردی، عزت‌نفس و ابراز وجود دختران نابینا. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 11 (39)،15 - 26.
سبزمنش جعفری، سمیه، میردریکوند، فضل الله، صادقی، مسعود (1397). تأثیر آموزش‌های مهارت‌های زندگی بر پذیرش اجتماعی و اعتیاد اینترنتی دانش‌آموزان دختر. مجله علوم شناختی، 17 (71)، 832-836.
سبزه وار، مریم (1390). مقایسه یادگیری اجتماعی هیجانی مهارت‌های اجتماعی دانشآموزان مدارس غیرانتفاعی بدون کیف و دولتی شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه اصفهان.
سپهریان آذر، فیروزه و سعادتمند، سعید (1394). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی و مشاوره گروهی با روش عاطفی رفتاری عقلانی بر خودپنداری تحصیلی، انگیزش پیشرفت و سلامت روان دانش‌آموزان ناموفق. پژوهش درروان‌شناسی کاربردی، 16 (1)، 77- 66.
سجادی، ساجده؛ امینی خوئی، ناصر و بهروزی، محمد (1394). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر کاهش استرس و پرخاشگری نوجوانان دختر. اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان‌شناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران.
سعدی پور، اسماعیل (1393). دنیای دیجیتال با تأکید بر نوجوانان. چاپ اول، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
سعدی‌پور، اسماعیل (1393). بررسی تأثیر جنبه‌های منفی شبکه‌های اجتماعی و روابط آنلاین بر دانش‌آموزان نوجوان با تأکید بر زورگویی سایبری. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 3 (4)، 601- 585.
سلیمانی، اسماعیل (1396). اثربخشی مهارت‌های زندگی بر سازگاری و تکانشوری (بی‌توجهی، حرکتی و بی‌برنامگی) دانش‌آموزان زورگو (غیرمنضبط). مجله روان‌شناسی مدرسه، 6 (4)، 69- 45.
سیدزاده ثانی، سیدمهدی، رفیع عبداللهی، احمد (1398). شیوع قلدری سنتی و سایبری در بین نوجوانان شهر هرات افغانستان. مجله دانشکده بهداشت و انسیتو تحقیقات بهداشتی.17 (2)، 211-197.
شریفی، آ (1390). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی برافزایش مهارت‌های ارتباطی مؤثر و حرمت به خود در دانش‌آموزان دختر پایة دوم و سوم دبستان‌های شهر تهران در سال 90 1389، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
صادقی، احمد (1380). بررسیتأثیرآموزشگروهیمهارتکنترلخشمبه شیوهعقلانی،رفتاریوعاطفیبرپرخاشگریدانش‌آموزانپسردبیرستانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
عاملی، سعیدرضا و حسنی، حسین (1391). دو فضایی شدن آسیب‌ها و ناهنجاری‌های فضای مجازی: مطالعه تطبیقی سیاست‌گذاری‌های بین‌المللی. فصلنامهتحقیقاتفرهنگی، 5 (1).، 30-1.
علوی، سلمان، اسلامی، مهدی، مرآثی، محمدرضا، نجفی، مصطفی؛ جنتی‌فرد، فرشته و رضاپور، حسین (1389). ویژگی‌های روان‌سنجی آزمون اعتیاد به اینترنت یانگ، مجله علوم رفتاری، 4 (3)، 189- 183.
میرزایی، سید حسین و حسنی، جعفر (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی در راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان نوجوانان. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی. ۷ (۲)، 405- 417.
مینا محبی و همکاران (1397) مطالعه مقایسه‌ای رفتار قلدری، پیوند با مدرسه و شایستگی اجتماعی در دانش‌آموزان قلدر و طرفداران قلدری. فصلنامه علمی-پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 5 (20)، 82-71
هومن، عباس؛ اکبری زردخانه، سعید؛ مرادی، علیرضا و زندی، سعید (1395). شیوه‌های مواجهه با تعارض در بین والدین دانش‌آموزان دارای رفتار بهنجار و نابهنجار روان‌شناختی. پژوهشنامهتربیتی.11 (46)، 136-117.
 
 
Cook, C. R., Gresham, F. M., Kern, L., Barreras, R. B., Thornton, S., & Crews, S. D. (2008). Social skills training for secondary students with emotional and/or behavioral disorders: A review and analysis of the meta-analytic literature. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 16 (3), 131-144.
Copeland, W.E., Wolke, D., Angold, A., et al. (2013). Adult psychiatric outcomes of bullying and being bullied by peers in childhood and adolescence. JAMA Psychiatry; 70:419–2.
Davis, R. A. (2001) A cognitive–behavioral model of pathological Internet use. Computers in Human Behavior, 17, 187–195.
Hinduja, S., Patchin, J.W., (2008). Cyberbullying: an exploratory analysis of factors related to offending and victimization. Deviant Behav. 29 (2), 129–156.
Hita C. R., & Kumar, G. V. (2017). Effect of Life Skills Training On Emotional Distress: A Comparative Study between Adolescent Boys and Girls. The International Journal of Indian Psychology, 146-155.
Ko, C.H., Yen, J.Y., Liu, S.C., Huang, C.F.,& Yen, C.F. (2009). The associations between aggressive behaviors and Internet addiction and online activities in adolescents. J Adolesc Health, 44 (6), 598-605.
Kowalski, R.M., Giumetti, G.W., Schroeder, A.N., Lattanner, M.R., )2014 (. Bullying in the digital age: a critical review and meta-analysis of cyberbullying research among youth. Psychol. Bull. 140, 1073–1137.
Li, Q. (2006), Cyber bullying in schools: a research of gender differences, School Pyschology Internaional, 27, 157– 170.
Miller, J. P., & Bowen, B. E. (1993). Competency, Coping, and Contributory Life Skills Development of Early Adolescents. Journal of Agricultural Education,31 (1), 68-76.
Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do._Oxford: Blackwell.
Priest, N., King, T., Bécares, L., & Kavanagh, A. M. (2016). Bullying Victimization and Racial Discrimination among Australian Children. American Journal of Public Health,106 (10), 1882-1884. doi:10.2105/-AJPH.2016.303328
Rosen, L.D. (2007), Me, MySpace, and I: Parenting the Net Generation, London: Palgrave Macmillan.
Samara , .M.,Burbidge,V., Asam.A., Foody,M., Smith .P.K. Morsi.H. (2017). Bullying and Cyberbullying: Their Legal Status and Use in Psychological Assessment. International Journal of Environmental Research and Public Health. 14 (1449).2-17. doi: 10.3390/ ijerph14121449.
Seal, N. (2006). Preventing tobacco and drug use among Thai high school students through life skills training. Nurs Health Sci, 8 (3), 164- 8.
Ševčíková, A., & Šmahel, D. (2009). Online harassment and cyberbullying in the Czech Republic: Comparison across age groups. Journal of Psychology, 217, 227-229.
Shek, D.T.L., Sun, R.C.F., & Yu, L. (2013). Internet addiction. In DW Pfaff (Ed.), Neuroscience in the 21st century: from basic to clinical, New York: Springer.
Slonje, R., & Smith, P.K. (2008). Cyberbullying: Another main type of bullying? Scandinavian Journal of Psychology, 49 (2), 147-154.
Stockdale, L. A., Coyne, S. M., Nelson, D.A. and Erickson, D. H. (2015). Borderline personality disorder features, jealousy, and cyberbullying in adolescence. Personality and Individual Differences, 83: 148-153.
Young, K. S. & Abreu, C. N. (2011). Internet addiction: A handbook and guide to evaluation and treatment. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc.