با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن روانشناسی تربیتی ایران

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار بخش تخصصی پژوهش و سنجش؛ دانشکده روان شناسی و علوم‌تربیتی؛ دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نظام آموزشی در هرکشوری فراتر از توان، امکان و انگیزه‌‌‌های معلمانش توسعه نمی‌یابد. معلم، عامل اصلی اجرای برنامه‌‌های تربیتی در مدرسه است. هدف این مطالعه، شناسایی عوامل، ملاک‌ها و نشانگر‌های مناسب برای سنجش آمادگی معلمی در دوره ابتدایی است. بدین‌منظور مرور منظمی در پژوهش‌‌های پیشین در بازه زمانی 2000-2021 انجام شد و پایگاه‌‌های داده‌‌های علمی شامل پروکوئست، اریک، گوگل اسکالر، پایگاه مرکز داده‌‌های علمی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی و بانک اطلاعات نشریات کشور مورد جست‌وجو قرار گرفتند. پس از تدوین و اعمال ملاک‌‌های ورود و خروج و کنارگذاری مقالات نامتناسب با هدف پژوهش براساس بیانیه پریزما، 67 مقاله باقی‌ماند. نتیجه بررسی مقالات به شناسایی 191 نشانگر، 21 ملاک و 8 عامل اصلی منتهی شد. پس از دسته‌بندی یافته‌‌های مرحله مرور پیشینه، با مراجعه به کارشناسان در قالب مراحل فن دیمتل به عنوان یکی از انواع روش‌‌های تصمیم‌گیری گروهی بر اساس مقایسه‌‌های زوجی و قضاوت کارشناسان، میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هریک از ملاک‌ها مورد محاسبه قرار گرفت؛ یافته‌ها بیانگر آن بود که 5 ملاک اول به ترتیب میزان تأثیرگذاری شامل استعداد تدریس، حساسیت اخلاقی، تعهد و مسئولیت‌پذیری، تربیت عقلانی اخلاقی و پژوهش‌محوری است و همچنین با حذف میزان تأثیرپذیری ملاک‌ها و محاسبه خالص میزان تأثیرگذاری، برترین ملاک‌ها به ترتیب شامل پیش نیاز‌های اساسی‌ معلمی، توانمندی‌‌های عمومی و برتر ذهنی، استعداد تدریس، ویژگی‌‌های نگرشی و عاطفی و مهارت‌‌های ارتباطی هستند. نتایج رتبه‌بندی‌ها نشان می‌دهد که ملاک‌‌های مربوط به عامل پیش‌نیاز‌های معلمی دارای بیشترین اثرگذاری هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A System of Indicators for Assessing the Teacher Readiness in Primary Education: a Systematic Review

نویسندگان [English]

  • Mahdi Ghorbankhani 1
  • Keyvan Salehi 2
  • Ebrahim Khodaie 3
  • Ali Moghadazadeh 3
  • Marzieh Dehghani 3

1 Ph.D. Student, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Associate professors, Division of Research and Assessment, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran

3 Associate Professor, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Educational systems do not develop beyond the ability and motivation of their teachers. The teacher is the main factor in implementing educational programs in the school. The purpose of this study is to identify the factors, criteria and indicators for measuring teacher readiness in primary school. We conducted a systematic review in the period 2000-2021 and searched scientific databases including ProQuest, Eric, Google Scholar, SID, Ensani, and Magiran. We analyzed 67 documents based on PRISMA criteria. The results of the analyses led to the identification of 191 indicators, 21 criteria and 8 main factors. In the next step, the effect of each criterion on each other was estimated using the Dematel technique. Findings indicated that the first 5 criteria with most impact, respectively, include teaching aptitude, moral sensitivity, commitment and responsibility, rational and ethical training and being research-oriented. Also, by calculating the net impact, the top criteria include basic teacher prerequisites, general and superior mental abilities, teaching aptitude, attitudinal and emotional characteristics, and communication skills, respectively. The results of the rankings show that the criteria related to the teacher prerequisites factor have the greatest effect

کلیدواژه‌ها [English]

  • Elementary Education
  • Teacher Readiness
  • Teaching Aptitude
  • Teacher Competencies
  • Systematic Review
اشرفیان ندا و صالحی کیوان (1400). ارائه نظریه داده‌‌بنیاد برای تبیین فرآیند پرورش دانش‌آموزان خودنظم‌ده در مدارس ابتدایی با تأکید بر نقش معلمان، نشریه پژوهش‌‌های تربیتی، ۹ (۴۳). ۱۰۴-۵۱.
امانی، فرزانه (1394). ابعاد تأمل و اهمیت آن در تربیت معلم فکور، تربیت معلم فکور، 1(1). 37-52.
پیرحیاتی، سارا؛ صالحی، کیوان؛ فرزاد، ولی‌اله؛ مقدم‌زاده، علی؛ حکیم‌زاده، رضوان (1398). مرور نظام‌مند عوامل مؤثر در سنجش مدارس اثربخش دورۀ ابتدایی. فصلنامه علمی پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 7 (1). 47-58.
جاویدان، لیلا؛ اسماعیلی، عبداله علی و شجاعی، علی اصغر (1397). تدوین الگوی ویژگی‌ها و شایستگی‌‌های معلمی بر اساس اسناد بالادستی آموزش و پرورش، پژوهش در نظام‌‌‌های آموزشی.
حجازی، اسد (1397). تعیین ابعاد و مولفه‌‌‌های هویت حرفه‌ای معلم تراز جمهوری اسلامی ایران، راهبرد‌های نوین تربیت معلمان. 4(6). 62-85.
حقیقی، مهدی؛ شهرکی مجاهد، لاله؛ محمدزاده، مرتضی و نوری شیرازی، زهرا (1399). بررسی اکتشافی-تحلیلی صلاحیت‌‌‌های حرف‌های معلمان بر اساس سند چشم‌انداز 1404، رویکردی نو در علوم تربیتی، 2(4). 16-21.
دیبایی صابر، محسن؛ عباسی، عفت؛ فتحی واجارگاه، کوروش و صفایی موحد، سعید (1395). تبیین مولفه‌‌های شایستگی حرف‌های معلمان و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش و پرورش ایران، پژوهش‌‌های آموزش و یادگیری، 9، 109-123.
رزی، جمال؛ امام جمعه محمدرضا و احمدی، غلامرضا (1396). استخراج ابعاد معلمان اثربخش به منظور ارائه چهارچوب مفهومی آموزش و تربیت معلم اثربخش و اعتباربخشی آن، پژوهش در تربیت معلم. 1(1). 13- 46.
رزی، جمال؛ امام جمعه، سیدمحمدرضا؛ احمدی، غلامعلی و صدق پور، بهرام صالح (1397). شناسایی و اعتبارسنجی ویژگی‌‌‌های معلم اثربخش دوره ابتدایی، نظریه و عمل در برنامه درسی. 6(12). 93-126.
رضایی، منیره (1399). شناسایی و تعیین شایستگی‌‌‌های حرف‌های معلمان با ابتناء بر اسناد تحولی آموزش و پرورش و اعتبارسنجی آنها، تعلیم و تربیت، 141، 63-82.
سلیمی، جمال (1398). پدیدارنگاری ادراک و تصورات معلمان از مفهوم صلاحیت تربیتی آموزشی: مطالعه و مقایسه نگرش دانشجومعلمان و معلمان شاغل، تعلیم و تربیت، 35(139). 101-126.
شریف زاده، سیدعلی؛ اسکندری، حسین؛ برجعلی، احمد و سهرابی، فرامرزر (1398). ساختار عاملی مقیاس ویژگی‌‌‌های روان‌شناختی جذب معلمان ابتدایی، اندازه‌گیری تربیتی، 9(37). 17-36.
صدری، عباس؛ انسیه، زاهدی و شفیعی، فاطمه صغری (1396). حلقه مفقوده نظام تریبت معلم برای تحقق شایستگی‌‌‌های حرف‌های دانشجو معلمان: کارورزی و کارآموزی با رویکرد استاد شاگردی نوین، پژوهش در تربیت معلم. 1(1). 76- 99.
طهماسب زاده شیخلار، داود؛ اسمی، کرامت؛ حسین نژاد، اکرم و قلی پور، سمیرا (1396). میزان برخورداری دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان از مولفه‌‌‌های شایستگی حرف‌های معلمان، توسعه حرف‌های معلم، 2(3). 1-20.
عباباف، زهره؛ فراستخواه، مقصود و قدوسی، فائزه (1399). شایستگی‌‌‌های معلمی از نگاه کنشگران عرصه تربیت: نقاط اشتراک و تمایز، تعلیم و تربیت، 141، 83-105.
عباباف، زهره؛ فراستخواه، مقصود؛ مهرعلیزاده، یدالله و فتحی واجارگاه، کوروش (1393). تأمل بر صلاحیت‌‌‌های حرف‌های معلمان در مطالعات برنامه درسی، علوم تربیتی. 21(2). 157-182.
عبدالهی، بیژن؛ دادجوی توکلی، عطیه و یوسلیانی، غلامعلی (1393). شناسایی و اعتبارسنجی شایستگی‌‌های حرف‌های معلمان اثربخش، نوآوری‌‌‌های آموزشی، 13(49). 25-48.
عرفانی آداب، الهام و ملکی، شیما (1396). صلاحیت‌‌‌های تدریس معلمان ابتدایی شهر همدان از دیدگاه دانشجومعلمان: مطالعه مورد پردیس شهید باهنر و شهید مقصودی همدان، توسعه حرف‌های معلم. 2(3). 27-36.
عسکری متین، سجاد و کیانی، غلامرضا (1397). الگوی معیار صلاحیت حرف‌های معلمی در تراز جمهوری اسلامی ایران، تعلیم و تربیت، 134، 9-30.
علیزاده، شهناز؛ صالحی، کیوان؛ مقدم‌زاده، علی (1396). واکاوی کیفیت سنجش کلاسی معلمان؛ مطالع‌های به روش پژوهش آمیخته. فصلنامه علمی پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 5(1). 63-84.
علی محمدی، غلامعلی؛ جباری، نگین و نیازآذری، کیومرث (1399). توانمندسازی حرف‌های دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان در افق مهارت‌‌‌های نوظهور، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی. 9(2). 231-264.
قاسمی، علی؛ کدیور، پروین؛ کرامتی، هادی؛ عربزاده، مهدی (1348). بررسی روایی و پایایی پرسش‌نامه خودکارآمدی معلم. فصلنامه علمی پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 6(2). 81-94.
قربانخانی، مهدی (1400). ساخت ابزاری برای سنجش آمادگی معلمی در دوره ابتدایی، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
قربانخانی، مهدی؛ صالحی، کیوان و مقدم زاده علی (1399). ساخت پرسش‌نامه میزان شده برای تشخیص ارزشیابی‌کاذب در مدارس ابتدایی، علوم تربیتی، 27(2). 91-116.
قربانی، سمیه؛ میرشاه جعفری، ابراهیم و شریفیان، فریدون (1398). تعیین صلاحیت‌‌‌های حرف‌های معلمان در رویکرد یادگیری برای دانستن و ارائه راهکار‌های اجرایی جهت تحقق این رویکرد: مطالع‌های ترکیبی، نظریه و عمل در برنامه درسی، 7(13).143-176.
قربانی نامور، فرخ؛ بیک زاد، جعفر؛ نژادایرانی، فرهاد و بهلولی، نادر (1397). تبیین تجربه متخصصان تعلیم و تربیت و مدیریت منابع انسانی در ارتقاء شایستگی و صلاحیت‌‌‌های حرف‌های در فرآیند آموزش برای دانشجو-معلمان دانشگاه فرهنگیان. راهبرد‌های آموزش در علوم پزشکی. 11(5). 144-151.
کریمیان، حیدر؛ آراسته، حمیدرضا؛ بهرنگی، محمدرضا و زین آبادی، حسن رضا (1397). طراحی و تبیین چارچوب شایستگی‌‌‌های حرف‌های دانشجومعلمان دوره ابتدایی دانشگاه فرهنگیان، راهبرد‌های آموزش در علوم پزشکی، 11(5). 178-190.
ماجدی، پری سیماسادات؛ نادری، عزت اله و سیف نراقی، مریم (1398). صلاحیت‌‌‌های معلمی متناسب با ویژگی‌‌‌های جهانی و اعتبارسنجی آن از دیدگاه مدیران و معلمان نمونه مدارس، مدیریت مدرسه. 7(1). 87-104.
محمودی، بورنگ و نبئی، حمزه (1398). عوامل موثر بر هویت حرف‌های معلم: مروری نظام‌مند، توسعه حرف‌های معلم. 4(1). 77-94.
محمودی، حشمت الله؛ عرفانی، نصرالله، جمهری، فرهاد و نیوشا، بهشته (1398). تدوین و اعتباریابی پرسش‌نامه تدریس اثربخش آموزگاران، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی. 8(20). 49-77.
مطهری نژاد، حسین و جهانگرد، حمیده (1397). ساخت و اعتباریابی ابزار سنجش شایستگی حرف‌های معلمان، پژوهش‌‌‌های آموزش و یادگیری، 15(1). 43-53.
معماری، هنگامه و حمیدی، فریده (1397). هنجاریابی مقیاس ذهن آگاهی لانگر برای معلمان زن، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی. 5(14). 49-63.
ملایی نژاد، اعظم (1391). صلاحیت‌‌های حرف‌های مطلوب دانشجو معلمان دوره آموزش ابتدایی، نوآوری‌‌‌های آموزشی، 11(44). 33-62.
موسوی، فرانک و عبدالحسینی، سلیمه (1395). بررسی وضعیت موجود صلاحیت‌‌‌های حرف‌های عمومی مربیان پیش دبستانی و مقایسه با وضع مطلوب، آموزش پژوهی. 2(8). 9-24.
مهدوی هزاوه، منصوره؛ ملکی، حسن؛ مهرمحمدی، محمود و عباس پور، عباس (1396). برنامه درسی تربیت معلم دوره ابتدایی: ارائه الگویی همسو با سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش، پژوهش در تربیت معلم. 1(1). 47-74.
نعمتی، لیلا؛ مهدیون، روح اله و اسدیان، سیروس (1398). رابطه کیفیت خدمات آموزشی با توسعه دانش محتوایی و شایستگی‌‌‌های کانونی دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان، مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی. 9(28). 45-74.
نیکنامی، مصطفی و کریمی، فریبا (1388). صلاحیت‌‌‌های حرف‌های معلمان آموزش عمومی و ارائه چارچوب ادراکی مناسب، دانش و پژوهش در علوم تربیتی، 23، 1-22.
وقورکاشانی، مهدیه سادات؛ حاجی حسین نژاد، غلامرضا؛ موسی پور، نعمت الله و ابراهیم زاده، عیسی (1398). راهکار‌های اعتلای شایستگی‌‌‌های حرف‌های معلمان و تعیین اثربخشی آنها، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی. 2(33). 55-76.
 
Atteberry, A., Loeb, S., & Wyckoff, J. (2015). Do first impressions matter? Predicting early career teacher effectiveness. AERA Open, 1, 1–23.
Avalos, B. (2005), “Learning to teach in the Knowledge society: The case of Child, in Journal Manuel Moreno, Learning to teach in the Knowledge Society”, Final report World Bank.
Bardach, L., Klassen, R. M., & Perry, N. E. (2020). Teachers’ psychological characteristics: Do they matter for teacher effectiveness, teachers’ well-being, retention, and interpersonal relations? An integrative review. Educational Psychology Review. https://doi.org/10.1007/s10648-021-09614-9.
Beyer, C. J., & Davis, E. A. (2012). Learning to critique and adapt science curriculum materials: Examining the development of preservice elementary teachers’ pedagogical content knowledge. Science Education, 96(1), 130–157.
Blanton, L. P. (2006). Models and measures of beginning teacher quality. The Journal of Special Education. 40(2), 115-127.
Brown, N. (2004). What makes a good educator? The relevance of meta-programs. Assessment & Evaluation in Higher Education, 29(3), 515-533.
Catano, V. M., & S. Harvey. (2011). Student Perception of Teaching Effectiveness: Development and Validation of the Evaluation of Teaching Competencies Scale (ETCS). Assessment & Evaluation in Higher Education. 36(6): 701–717. doi:10.1080/02602938.2010.484879. 
Chennat, S. (2014). Internship in Pre-Service teacher Education Program: A Global Perspective. International Journal of research in Applied Natural and Social Sciences. 2(11), 79-94.
Ching, S. (2014). The need for guidance and counselling training for teachers. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 23, 36 – 43.
Fenstermacher, G. D. (1978). A Philosophical Consideration of Recent Research on Teacher Effectiveness. Review of research in education. 6(1), 157-185.
Fonseca-Chacana, J. (2019). Making teacher dispositions explicit: A participatory approach. Teaching and Teacher Education, 77, 266–276.
Grossman, P., Compton, C., Igra, D., Ronfeldt, M., Shahan, E., &Williamson, P. (2009). Teaching practice: a cross-professional perspective. Teachers College Record, 11(9), 2055-2100.
Hattie, J. (2009). Visible learning: A synthesis of 800+ meta-analyses on achievement. Routledge.
Haigh, M., Ell, F., & Mackisack, V. (2013). Judging teacher candidates’ readiness to teach. Teaching and Teacher Education, 1-11.   
 Hall, S. F., & D. Hulse. (2010). “Perceptions of Doctoral Level Teaching Preparation in Counselor Education.” Journal of Counselor Preparation and Supervision. 1 (2). doi:10.7729/12.0108.
Hung, Y. C., & Lin, S. H. (2014). Assessment of charisma as a factor in effective teaching. Educational Technology and Society. 17(2), 284-295.
Huntly, H. (2008). Teachers’ Work: Beginning Teachers’ Conceptions of Competence, Thesis, Central Queensland University. The Australian Educational Researcher. 35(1), 125-145.
Jacqueline M. Swank, A. H., & Ren, L. (2020). Development of the teaching competencies scale, Assessment & Evaluation in Higher Education, https://doi.org/10.1080/02602938.-2020.1778634 .
Kelemen, G. (2012). Ways to determine students to become competent teachers. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 47, 1911-1916.
Kim, L. E., Jörg, V., & Klassen, R. M. (2019). A meta-analysis of the effects of teacher personality on effectiveness and burnout. Educational Psychology Review, 31, 163–195. 
Koster, B., Mike, B., Fred, K., & Theo, W. (2005). Quality requirements for teacher educators. Teaching and Teacher Education. 21(2), 157– 176.
Klassen, R. M., & Kim, L. E. (2021). Teacher Selection: Evidence-Based Practices. Springer.
Lui, S., & Meng, L (2009). Perceptions of Teachers, Students, and Parents of the Characteristics of Good Teachers: A Cross Cultural Comparison of China and the United States. Educational Assessment, Evaluation, and Accountability. 21(4), 313-328.
McLean, L., Taylor, M., & Jimenez, M. (2019). Career choice motivations in teacher training as predictors of burnout and career optimism in the first year of teaching. Teaching and Teacher Education. 85, 204-214.
Paolini, A. (2015). Enhancing Teaching Effectiveness and Student Learning Outcomes. The journal of Effective Teaching. 15(1), 80-98.
Pedro, J. Y. (2005). Reflection in teacher education: exploring pre‐service teachers’ meanings of reflective practice. Reflective practice. 6(1), 49-66.
Powell, J. C., & Anderson, R. D. (2002). Changing teachers’ practice: Curriculum materials and science education reform in the USA. Studies in Science Education. 37, 107–135.
Richter, D., Kunter, M., Klusmann, U., Lüdtke, O., & Baumert, J. (2011). Professional development across the teaching career. Teaching & Teacher education. 27(1), 116-126.
Saini, M., & Shlonsky, A. (2008). Developing a Protocol for Systematic Synthesis within C2 Reviews: The Eighth Annual International Campbell Collaboration Colloquium Vancouver, British Columbia, Canada.
Sharyn, O. (2009). Initiative of the Director Generals Classroom First Strategy, Effective Teaching. Department of Education and Training
Shulman, L.S, (1986). Those who understand: Knowledge growth in teaching. Educational Research. 15(3), 4-14.
Strong, J. H. (2007), “Quality of effective Teachers”, Alexandria, VA: Association for Supervision and curriculum Development.
Swank, J. M., & A. Houseknecht. (2019), “Teaching Competencies in Counselor Education: A Delphi Study.” Counselor Education and Supervision. 58 (3): 162–176. http://doi.org/dw57.
VandenBos, G. R. (2015). APA dictionary of psychology. American Psychological Association.
Walkington, J. (2005). Becoming a teacher: Encouraging development of teacher identity through reflective practice. Asia-Pacific Journal of Teacher Education. 33(1), 53-64.
Williams, N. W. (2012). The learning and competency development of master teachers in alternative high schools for at-risk youth: A case Study. Dissertation for the Degree of Education in Teacher College, Columbia University.
Winchester, T. M., & M. K. Winchester. (2014). “A Longitudinal Investigation of the Impact of Faculty Reflective Practices on Students’ Evaluations of Teaching.” British Journal of Educational Technology. 45 (1): 112–124. Doi:10. 1111/bjet.120